26 marca 2024 r. w Villi Calisia odbyło się uroczyste zakończenie projektu "Biografistyka w perspektywie regionalnej" połączone z promocją IV tomu "Słownika biograficznego Wielkopolski południowo-wschodniej" pod red. dr Bogumiły Celer.
Spotkanie poprowadziła prof. UK dr hab. Ewa Andrysiak. Jako pierwszy wystąpił prof. UK dr hab. Krzysztof Walczak mówiąc o historii prac biograficznych podejmowanych przez Kaliskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk, o wcześniejszych wydanych tomach i znaczeniu tych publikacji dla miasta, regionu i poszczególnych ludzi.
Następnie głos zabrała redaktor najnowszego tomu oraz kierownik projektu dr Bogumiła Celer podsumowując projekt "Biografistyka w perspektywie regionu".
Na spotkanie przybyło wielu autorów biogramów, osób zainteresowanych opisanymi postaciami w Słowniku.
W 2022 r., po kilku latach podejmowania różnorodnych prób składania wniosków w konkursach o dofinansowanie prac nad słownikiem, Kaliskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk stało się beneficjentem jednego z programów ówczesnego Ministerstwa Edukacji i Nauki. Dofinansowanie uzyskał projekt towarzystwa pod nazwą „Biografistyka w perspektywie regionalnej”. Projekt finansowany był w ramach programu „Nauka dla Społeczeństwa” w obszarze „Humanistyka-Społeczeństwo-Tożsamość”. Projekt rozłożony został na dwa lata i składał się z kilki zadań, jednym z nich było opracowanie i wydanie słownika.
W ramach projektu zorganizowaliśmy dwie ogólnopolskie konferencje. Pierwsza konferencja pt. „Spuścizny w zbiorach archiwalnych, bibliotecznych i muzealnych bazą źródłową w badaniach biograficznych”, która dedykowana była prof. Krzysztofowi Walczakowi w 50-lecie jubileuszu pracy naukowej i zawodowej, odbyła się w dniach 22-23 września 2022 r. W konferencji wzięło udział ponad 70 uczestników, (naukowców, archiwistów, bibliotekarzy, muzealników, przedstawicieli uczelni i instytucji naukowych z całego kraju, gościliśmy także prelegentkę z Lwowa. Program obejmował 7 sesji, podczas których wygłoszono 35 referatów.
Druga konferencja ph. „Biografistyka w perspektywie regionalnej”, zorganizowaliśmy w dniach 15-16 czerwca 2023 r., w 25-lecie wydania pierwszego tomu „Słownika biograficznego Wielkopolski południowo-wschodniej”. Przyjęty temat konferencji zagwarantował również duże zainteresowanie i liczne uczestnictwo w niej różnych grup zawodowych, teoretyków i praktyków z instytucji archiwalnych, bibliotecznych i muzealnych, ośrodków akademickich. Łącznie na konferencji przedstawiono także ponad 30 rerefatów, w kilku sekcjach tematycznych takich jak: „Kaliszanie przedmiotem badań biograficznych”, „Biografie: losy indywidualne i zbiorowe”, „Biografie kobiet”, czy „W kręgu źródeł biograficznych”.
Efektem obu konferencji są publikacje pokonferencyjne wydane pod auspicjami Kaliskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk.
Projekt obejmował także różne inne działania służące jego popularyzacji, członkowie grupy projektowej wygłaszali referaty związane z realizacją grantu, podejmowaliśmy także w ramach projektu współpracę z instytucjami i stowarzyszeniami.
Wyniki prac nad projektem upowszechnialiśmy także np. poprzez takie działania, jak:
• Założona została i prowadzona była na bieżąco platforma internetowa popularyzująca projekt https://ktpnkalisz.wixsite.com/slownik
• Założony został profil Słownika popularyzujący działania w ramach projektu na Facebooku https://www.facebook.com/people/Słownik-biograficzny-Wielkopolski-południowo-wschodniej/100069323514583/
• Wydana została w 2022 r. jednodniówka pt. „Patroni kaliskich ulic w świetle >Słownika biograficznego Wielkopolski południowo-wschodniej<”, Jednodniówka wydana przez Kaliskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk, ukazała się m.in. z okazji 50-lecia pracy naukowej i zawodowej prof. Krzysztofa Walczaka oraz 35-lecia Kaliskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk. Jednodniówka eksponowana była także w formie wystawy w galerii handlowej „Tęcza” w Kaliszu
• Mając na uwadze rekomendowanie prac prowadzonych w ramach projektu, podczas III Kongresu Towarzystw Naukowych w Gdańsku przedstawiony został referat „Biografistyka w działalności regionalnych towarzystw naukowych. Przegląd inicjatyw”. Na kongresie przedstawione zostały założenia projektu realizowanego w KTPN
• Podczas ogólnopolskiej konferencji naukowej Regionalizm w dobie przyspieszenia technologicznego, politycznego i społecznego, Koszalin, 16-18 marca 2023 r., przedstawiony został referat pt. „Biografistyka w perspektywie regionalnej” – projekt Kaliskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk płaszczyzną współpracy naukowców i regionalistów.
Równolegle obok tych działań prowadzone były prace nad pozyskiwaniem biogramów do IV tomu naszego słownika oraz prace redakcyjne nad spływającymi do redakcji biogramami.
W wyniku prac podjętych nad słownikiem nawiązaliśmy współpracę z 77 autorami, którzy reprezentują różne stowarzyszenia, instytucje edukacyjne, badawcze, ośrodki akademickie jak: Akademia Sztuk Pięknych w Warszawie, Archiwum Państwowe w Kaliszu, Instytut Historii Nauki PAN im. Ludwika i Aleksandra Birkenmajerów, Instytut Witkacego w Warszawie, Kaliskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk, Katolicki Uniwersytet w Leuven, Klasztor Ojców Bernardynów w Krakowie, Książnica Pedagogiczna im. A. Parczewskiego w Kaliszu, Muzeum Okręgowe Ziemi Kaliskiej, Ostrowskie Towarzystwo Genealogiczne, Ośrodek Doskonalenia Nauczycieli w Kaliszu, Polskie Towarzystwo Historyczne oddział w Kaliszu, Pracownia Dydaktyki Historii i Wiedzy o Społeczeństwie Instytutu Historii Uniwersytetu Opolskiego, Uniwersytet Kaliski im. Prezydenta Stanisława Wojciechowskiego, czy Uniwersytet Adama Mickiewicza w Poznaniu.
Patrząc na historię słownika należy podkreślić, że inicjatywa ta nigdy nie doszłaby do skutku bez odpowiedniego wsparcia instytucjonalnego oraz kompetencji i dalekowzroczności środowiska Kaliskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk.
W tym miejscu należy podkreślić zasługi prof. H. Tadeusiewicz, która od samego początku popierała inicjatywę wydania słownika, uczestniczyła w pracach redakcyjnych, była autorką biogramów. Należy także podkreślić zasługi prof. Krzysztofa Walczaka jako inicjatora wydania słownika, prace nad słownikiem ruszyły ostatecznie za sprawą Pana Prof., któremu należy się jego ojcostwo.
IV tom poświęciliśmy dr Danucie Wańce, która była „duszą słownika”. Gdyby dane jej było żyć dłużej, znając jej konsekwencję i pracowitość, na pewno doprowadziłaby do wydania kolejnych tomów.
Słownik ten oddajemy do użytku Czytelników w przeświadczeniu, że zaprezentowane tu biogramy wzbogacą wzorem poprzednich tomów, jak pisała Danuta Wańka: „listę życiorysów ludzi zasłużonych nie tylko dla Wielkopolski południowo-wschodniej, lecz także dla kraju”. Tom czwarty obejmuje kolejnych 538 biogramów.
Prof. Łazuga w recenzji słownika napisał: „To kopalnia wiedzy o ludziach w rozmaity sposób związanych z południowo wschodnią Wielkopolską. Tytaniczna praca, której walor i użyteczność trudno przecenić. W dodatku dzieło otwarte. Zapowiadające kontynuację. Wyzwanie dla kilku pokoleń badaczy. „Niekończąca się melodia” (…) Kto kiedykolwiek pisał najkrótszą notkę encyklopedyczną, wie, ile żmudnej pracy ona kosztuje. Ile godzin kwerend archiwalnych i bibliotecznych pochłania napisanie kilku zdań o bohaterze.
Zwłaszcza, że w niemałym stopniu jest to dzieło prozopograficzne. Obejmuje bowiem nie tylko ludzi znanych, lecz także postaci nie pierwszorzędne nie tylko dla historii Polski, ale i regionu. Takie, o których nie ma obfitej literatury, które nie pozostawiły po sobie spuścizn. Często w takich przypadkach rekonstrukcja podstawowych nieraz faktów natrafia na wielkie przeszkody. Czasem zajmuje lata. Czasem o postępie prac decyduje „szczęśliwy traf”. Tym „trafem” jest nieznane wcześniej, a istotne źródło.”
W sposób szczególny dziękujemy recenzentom Słownika: prof. Waldemarowi Łazudze, prof. Krzysztofowi Migoniowi oraz dr hab. Agacie Walczak-Niewiadomskiej oraz recenzentom książek pokonferencyjnych: prof. UWr dr hab. Anecie Firlej-Buzon oraz prof. UK dr. hab. Piotrowi Gołdynowi.